Aczkolwiek macica, składająca się z trzonu, cieśni i szyjki, stanowi ana­tomiczną i w zasadzie czynnościową całość, to jednak szyjka macicy od­grywa bodaj najważniejszą rolę w życiu kobiety.

W okresie fizjologicznego rozwoju, od najwcześniejszego dzieciństwa do czasu pełnej dojrzałości płciowej, szyjka spełnia niezmiennie czynność wrót zamykających skutecznie wyższe odcinki narządów rodnych kobiety, a więc jamę macicy i jajowody, jak również jamę otrzewnej przed czynni­kami patogennymi.

Większość spraw zapalnych i nowotworowych toczy się zwykle wokół ujścia zewnętrznego; niekiedy czynniki chorobotwórcze przedostają się do kanału szyjki i wyżej, przede wszystkim w związku z patologią ciąży, porodu i połogu. Toteż w patologii ginekologicznej, szczególnie okresu dojrzałości i rozrodczego kobiety, większość spraw zapalnych, zajmują­cych ginekologa, to stany toczące się w szyjce macicy.

Procesy nieustannej odnowy i złuszczania, mające miejsce, fizjologicz­nie, w przebiegu cyklu, prowadzą niekiedy, w połączeniu z zachwianiem ilościowym bądź jakościowym równowagi hormonalnej, a dodatkowo w związku z zapaleniem, do powstania i rozwoju spraw rozrostowych, hiperplastycznych, następnie przedrakowych i w większości przypad­ków prawdopodobnie do powstania tzw. raka śródnabłonkowego, i w koń­cu raka inwazyjnego.

W przebiegu rozwijającej się ciąży brak części lub całej szyjki, jej uszkodzenia lub wreszcie niewydolność mogą prowadzić do zagrożenia i niewczesnego przerwania ciąży. Podczas porodu przeszkodę nie do poko­nania dla jego samoistnego zakończenia mogą stanowić zbliznowacenia lub nieprawidłowe rozwieranie się i skracanie szyjki pochodzenia czyn­nościowego (najczęściej) bądź organicznego.

Wymieniam tylko najważniejsze przyczyny, które skłoniły mnie, po zapoznaniu się z monografią rumuńską ?Patologia szyjki macicy” do za­jęcia się przetłumaczeniem jej, na gorącą prośbę Kol. T. Turcasa, na ję­zyk polski.

Poza monografiami, omawiającymi najczęściej sprawy cytodiagnostyki lub raka szyjki macicy (Kawecka, Kern, Koss i Durfee, Sierebrow, Widy- -Wirski i wsp., K. Widy i wsp., Wielenga i Old i inni), nie spotkałem książki, w dostępnym mi piśmiennictwie światowym, omawiającej wszyst­kie zagadnienia odnoszące się do patologii szyjki macicy, zarówno poza ciążą, jak i u kobiety ciężarnej.