Znaczenie badania histologicznego wycinków pobranych z szyjki macicy wynika z faktu, że tylko w ten sposób można postawić ścisłe rozpoznanie istniejącej zmiany, szczególnie nowotworowej. Szyjka macicy nadaje się do pobierania z łatwością materiału do badania histologicznego, ilekroć istnieje podejrzenie w kierunku zmiany nowotworowej. Powodzenie takiego badania zależy od prawidłowego pobrania materiału, ponieważ rozpoznanie histologiczne zależy od jakości wycinka.
W celu otrzymania takiego materiału należy przestrzegać pewnych warunków. Jeśli zmiana na szyjce jest niewielka, należy pobierać wycinek podczas badania kolposkopowego, uzupełnianego w miarę potrzeby innymi sposobami pomocniczymi (kolposkopia poszerzona). W tym sensie jest bardzo cenna, dla sprecyzowania topografii zmiany, próba w rodzaju Lahma-Schillera, umożliwiająca wskazanie miejsc pobrania wycinka (biopsja kierowana). Fragment pobranej tkanki powinien zawierać obraz charakterystyczny zmiany. W zmianach rozległych należy unikać pobierania materiału z ich środka, który zwykle jest martwiczy, w związku z czym wykonane preparaty są bezużyteczne. Jest wskazane pobieranie skrawka z brzegu ubytku, ponieważ zadanie oceniającego materiał jest ułatwione, jeśli w preparacie, obok materiału pochodzącego ze zmiany, znajdą się odcinki tkanki zdrowej. Porównanie obrazu prawidłowego z patologicznym jest szczególnie ważne w przypadkach trudnych.
Biopsję należy wykonywać ostrym narzędziem, co pozwala na uniknięcie rozerwania lub zgniecenia tkanek. Jej objętość powinna wynosić co najmniej 72?1 cm3.
Istnieją liczne sposoby pobierania wycinków z szyjki macicy.
każdym razem otrzymany potencjał; następnie jeden biegun przesuwano po bocznej ścianie pochwy, aż do okolicy wejścia do pochwy. Odczytywanie i zapisywanie potencjału wykonywano wyłącznie w okresach, gdy utrzymywał się on na jednym poziomie.
Dla uniknięcia wpływu na pH pochwy, a więc i na potencjał bioelektryczny, nie stosowano uprzednio żadnego roztworu na okolicę szyjkowo-pochwową.
Określono potencjał bioelektryczny u 180 kobiet ze zmianami na szyjce; w 145 przypadkach ? łagodnymi, a 35 przypadkach złośliwymi, w ciągu całego czasu przebywania chorych w szpitalu. Oznaczania wykonywano przed, podczas i po ukończeniu różnych sposobów leczenia zmian szyjki, w zależności od ich postaci klinicznych; w zmianach łagodnych wykonywano ?refleksoterapię” (krioterapię z chloretylem i akupunkturę według metody chińskiej), leczenie farmakologiczne (leki bakteriobójcze ? na zasadzie antybiogramu, hormonalne ? na podstawie badania cytologicznego), elektrokoagulację po badaniu kolposkopowym, a w przypadkach złośliwych ? po zastosowaniu radu, w czasie rentgenoterapii oraz po chirurgicznym usunięciu zmian.
Równolegle badano chore także innymi sposobami: kolposkopia rozszerzona (próba Hinselmanna, Lahma-Schillera, azotan srebra itd.), badania histochemiczne, określenie podstawowych ciał srebrochłonnych, glikogenu, kwasów nukleinowych, grup sulfohydrylowych, SH, fosfataz, kwaśnych i zasadowych itd., badanie elektroencefalograficzne, histologiczne; wykonywano także badania specjalne zmian zakończeń nerwowych i naczyniowych, z zapisem na taśmie fotograficznej, kolorowej, w celu bardziej obiektywnego określenia różnych faz przemian.
Wyniki badań będą przedmiotem osobnych doniesień.
Zarówno w zmianach łagodnych, jak i złośliwych stwierdzono, że potencjał bioelektryczny jest inny od prawidłowego (prawidłowy wynosi około 25 miliwoltów).
W zmianach łagodnych różnica potencjału jest większa, średnio pomiędzy 30?35 miliwoltów, przy małych odległościach między biegunami (1,5?3 cm), i niekiedy różna w rozmaitych punktach.
W zmianach złośliwych, wobec tej samej odległości, potencjał bioelektryczny jest mniejszy, wynosi średnio 5?10 miliwoltów, i utrzymuje się na powierzchniach i w odległościach tym większych, im prawdopodobnie proces zachwiania metabolicznego jest bardziej rozległy. W obszarach położonych w stosunkowo dużych odległościach od zmiany złośliwej, biopotencjał był obniżony, choć makroskopowo i kolposkopowo nie stwierdzono żadnej zmiany nabłonkowej.
Według naszego zdania ten fakt może stanowić wskaźnik rozprzestrzenienia się zaburzeń histochemicznych z procesu nowotworowego złośliwego, dający się uchwycić tylko bioelektrycznie, a mający znaczenie rokownicze oraz będący wskaźnikiem rozległości zabiegu operacyjnego.
W raku szyjki macicy, po jedno tygodniowym zastosowaniu radu, potencjał bioelektryczny obniża się jeszcze bardziej (1?2 miliwolty, a niekiedy poniżej 1 miliwolta). Również podczas rentgenoterapii potencjał bioelektryczny utrzymuje się na niskim poziomie (3?5 miliwoltów). W podejrzanych obrazach kolposkopowych, w których stwierdziliśmy leukoplakię, podłoże leukoplakii, pola jod-ujemne, o wyraźnym obrysie, potencjały bioelektryczne obniżały się do spotykanych w nowotworach złośliwych i utrzymywały się w ciągu całego okresu leczenia.
W zmianach łagodnych szyjki, połączonych z przewlekłymi stanami zapalnymi przydatków (duże zmiany), stwierdziliśmy w ich obrębie wzrost potencjału bioelektrycznego o 5?10 miliwoltów w stosunku do strony zdrowej.
Niektóre leki stosowane w leczeniu zmian łagodnych szyjki macicy (superkortil, dihydrokortyzon, nowokaina) powodowały 4?6-krotne zmniejszenie potencjału bioelektrycznego po ich miejscowym zastosowaniu; podobny objaw stwierdzono po zastosowaniu dożylnym roztworu glukozy. Spadek różnicy potencjału bioelektrycznego w tych przypadkach może stać w związku z depolimeryzacją substancji podstawowej lub z depolaryzacją błony komórkowej.
Po leczniczej elektrokauteryzacji szyjki oznaczenia wykazały wzrost potencjału bioelektrycznego o 10?15 miliwoltów, co stało prawdopodobnie w związku z nałożonymi zakażeniami oraz zmianą pH; wartości te powoli obniżały się w miarę gojenia się.
W niektórych przypadkach stwierdziliśmy makroskopowo i kolposkopowo całkowitą epitelizację po leczeniu zmiany na szyjce (wyleczenie kliniczne), potencjał elektryczny nie powracał jednak do liczb prawidłowych. Fakt ten pozwala przypuszczać, że zmiany histochemiczne nie przebiegają równolegle z morfologicznymi oraz że wyleczenie kliniczne nie zawsze oznacza pełną normalizację procesów biochemicznych.