Nie jest jeszcze poznana w sposób pewny. Sądzi się, że zmieniony czas (prawidłowo 6?10 dni) przejścia zapłodnionego jaja z jajowodu do błony śluzowej macicy ma być jedną z przyczyn (Herbut, 1953).
Przesuwanie się fizjologiczne jaja z trzeciej części zewnętrznej jajowodu, gdzie ma miejsce zapłodnienie, do jamy macicy, gdzie zagnieżdża się, odbywa się pod wpływem neurohormonalnym.
Stan hiperprogesteronowy istniejący po zapłodnieniu zmienia kinetykę mięśniówki jajowodów, powoduje obniżenie jej napięcia i pobudliwości, a równocześnie powiększa amplitudę skurczów falistych jajowodu. Ruch migawek nabłonka wewnątrzjajowodowego oraz kierunek prądu płynu w świetle jajowodu ułatwiają prawidłowe przesuwanie się jaja w kierunku endometrium, dzięki czemu zagnieżdża się ono w około 7 dni po zapłodnieniu lub w 21 dniu cyklu miesiączkowego.
Jeżeli jajowód, o szerokim i wolnym świetle, znajduje się w stanie maksymalnego rozluźnienia, jajo przesuwa się łatwo na drodze jajowód ? macica, zanim uzyska odpowiednio przygotowane warunki fizjologicznego zagnieżdżenia się.
Niektóre stany zapalne jajowodu (salpingitis desquamativa) powodują zbyt szybkie przesunięcie zapłodnionego jaja w kierunku macicy, jak również nieprawidłowe rozwarcie jajowodu do macicy.
Jeżeli czas przejścia jaja zostaje skrócony lub jego dojrzewanie opóźnione, może ono minąć jamę macicy i opuścić się niżej, dzięki czemu zagnieżdża się w błonie śluzowej szyjki.
Powyższa sytuacja może być ułatwiona z powodu braku przygotowania błony śluzowej macicy, istnienia zaburzeń patologicznych, stanów zapalnych i powtarzanych wyłyżeczkowań, które uszkodziły warstwę podstawową endometrium i spowodowały w niektórych miejscach niefizjologiczną odbudowę cykliczną błony śluzowej. Błona doczesna trzonu macicy ma w tych przypadkach niewystarczające krążenie.
Inne przyczyny, które mogą spowodować zagnieżdżenie jaja w szyjce, to niedorozwój trzonu macicy, wady rozwojowe i zaburzenia statyki macicy. Ponadto należy wymienić guzy trzonu macicy, przede wszystkim włókniakomięśniaki podśluzówkowe, nadmiernie rozwarte ujście szyjki (niewydolność szyjkowo-cieśniowa), zwężenie ujścia szyjkowego zewnętrznego lub nadmierna wydzielina z błony śluzowej trzonu macicy, niekiedy krwista, pociągająca za sobą wolne jajo, które umiejscawia się w kanale szyjki.
Wymienia się również, jako czynniki usposabiające wędrówkę jaja do kanału szyjki, wzrost kurczliwości macicy przed zagnieżdżeniem jaja ? w związku z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, gwałtownym stosunkiem płciowym, nadmierną perystaltyką, spowodowaną hiperestrogenizmem, innymi czynnikami urazowymi itd.
Koleta (1965) uważa za czynnik etiologiczny połączenie opóźnionego zapłodnienia ze zmianą w szyjce, jak np. endometrioza szyjkowa.
Strogonow-Ulezko jeszcze w 1908 roku uważała za możliwe przekształcenie doczesnowe błony śluzowej szyjki. Litozovecki (1935) i Ciribin (1945) potwierdzili te przemiany histologiczne.
Studdiford uważa umiejscowienie wewnątrzszyjkowe za przypadkowe.
Jedną z głównych przyczyn, ułatwiających zagnieżdżenie jaja w błonie śluzowej szyjki, jest jej zdolność przemiany doczesnowej.
Niektórzy autorzy twierdzą, że ta przemiana doczesnowa odbywa się dzięki komórkom pochodzącym z przemieszczonej błony śluzowej (Bernard, Lapant) lub też dzięki komórkom szyjki, które posiadają zdolność przemiany doczesnowej pod wpływem wzrastających bodźców hormonalnych.
Według Coarna i wsp. przemiana doczesnowa błony śluzowej wewnątrz- szyjkowej, w przebiegu ciąży, ma miejsce w 45% przypadków w pierwszych 3 miesiącach, a po 5 miesiącach nawet w 70%; wg Paalmana ma ona wynosić 34%, a wg Murphy’ego i Herbuta ? 22%.