Nie jest jeszcze poznana w sposób pewny. Sądzi się, że zmieniony czas (prawidłowo 6?10 dni) przejścia zapłodnionego jaja z jajowodu do błony śluzowej macicy ma być jedną z przyczyn (Herbut, 1953).

Przesuwanie się fizjologiczne jaja z trzeciej części zewnętrznej jajowo­du, gdzie ma miejsce zapłodnienie, do jamy macicy, gdzie zagnieżdża się, odbywa się pod wpływem neurohormonalnym.

Stan hiperprogesteronowy istniejący po zapłodnieniu zmienia kine­tykę mięśniówki jajowodów, powoduje obniżenie jej napięcia i pobudli­wości, a równocześnie powiększa amplitudę skurczów falistych jajowodu. Ruch migawek nabłonka wewnątrzjajowodowego oraz kierunek prądu płynu w świetle jajowodu ułatwiają prawidłowe przesuwanie się jaja w kierunku endometrium, dzięki czemu zagnieżdża się ono w około 7 dni po zapłodnieniu lub w 21 dniu cyklu miesiączkowego.

Jeżeli jajowód, o szerokim i wolnym świetle, znajduje się w stanie mak­symalnego rozluźnienia, jajo przesuwa się łatwo na drodze jajowód ? macica, zanim uzyska odpowiednio przygotowane warunki fizjologicznego zagnieżdżenia się.

Niektóre stany zapalne jajowodu (salpingitis desquamativa) powodują zbyt szybkie przesunięcie zapłodnionego jaja w kierunku macicy, jak rów­nież nieprawidłowe rozwarcie jajowodu do macicy.

Jeżeli czas przejścia jaja zostaje skrócony lub jego dojrzewanie opóź­nione, może ono minąć jamę macicy i opuścić się niżej, dzięki czemu za­gnieżdża się w błonie śluzowej szyjki.

Powyższa sytuacja może być ułatwiona z powodu braku przygotowania błony śluzowej macicy, istnienia zaburzeń patologicznych, stanów zapal­nych i powtarzanych wyłyżeczkowań, które uszkodziły warstwę podsta­wową endometrium i spowodowały w niektórych miejscach niefizjologiczną odbudowę cykliczną błony śluzowej. Błona doczesna trzonu macicy ma w tych przypadkach niewystarczające krążenie.

Inne przyczyny, które mogą spowodować zagnieżdżenie jaja w szyjce, to niedorozwój trzonu macicy, wady rozwojowe i zaburzenia statyki ma­cicy. Ponadto należy wymienić guzy trzonu macicy, przede wszystkim włókniakomięśniaki podśluzówkowe, nadmiernie rozwarte ujście szyjki (niewydolność szyjkowo-cieśniowa), zwężenie ujścia szyjkowego zewnętrz­nego lub nadmierna wydzielina z błony śluzowej trzonu macicy, niekiedy krwista, pociągająca za sobą wolne jajo, które umiejscawia się w kanale szyjki.

Wymienia się również, jako czynniki usposabiające wędrówkę jaja do kanału szyjki, wzrost kurczliwości macicy przed zagnieżdżeniem jaja ? w związku z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, gwałtownym stosunkiem płciowym, nadmierną perystaltyką, spowodowaną hiperestrogenizmem, innymi czynnikami urazowymi itd.

Koleta (1965) uważa za czynnik etiologiczny połączenie opóźnionego za­płodnienia ze zmianą w szyjce, jak np. endometrioza szyjkowa.

Strogonow-Ulezko jeszcze w 1908 roku uważała za możliwe przekształ­cenie doczesnowe błony śluzowej szyjki. Litozovecki (1935) i Ciribin (1945) potwierdzili te przemiany histologiczne.

Studdiford uważa umiejscowienie wewnątrzszyjkowe za przypadkowe.

Jedną z głównych przyczyn, ułatwiających zagnieżdżenie jaja w błonie śluzowej szyjki, jest jej zdolność przemiany doczesnowej.

Niektórzy autorzy twierdzą, że ta przemiana doczesnowa odbywa się dzięki komórkom pochodzącym z przemieszczonej błony śluzowej (Ber­nard, Lapant) lub też dzięki komórkom szyjki, które posiadają zdolność przemiany doczesnowej pod wpływem wzrastających bodźców hormonal­nych.

Według Coarna i wsp. przemiana doczesnowa błony śluzowej wewnątrz- szyjkowej, w przebiegu ciąży, ma miejsce w 45% przypadków w pierw­szych 3 miesiącach, a po 5 miesiącach nawet w 70%; wg Paalmana ma ona wynosić 34%, a wg Murphy’ego i Herbuta ? 22%.