Ciąża szyjkowa zdarza się szczególnie często u kobiet po 35 roku życia, kiedy wspomniane w poprzednim rozdziale czynniki znacznie częściej występują razem.

W większości przypadków ciąża szyjkowa uzewnętrznia się poprzez nie- bolesne krwawienia maciczne, często niewielkie na początku, rozpoczy­nające się w przybliżeniu w 8?14 dniu ciąży.

Krwawienie w tym okresie jest spowodowane bogatym unaczynieniem tętniczo-żylnym, brakiem właściwości hemostatycznych szyjki oraz prze­kroczeniem jej rozciągliwości.

Krwawienie rozpoczynające się w przebiegu ciąży szyjkowej, choć nie­wielkie i wprowadzające w błąd na początku, nie zatrzymuje się, a nie­kiedy nasila się gwałtownie. Jeśli nie następuje natychmiastowa inter­wencja, rozwija się wstrząs, z załamaniem się ciśnienia tętniczego krwi i pojawieniem się nitkowatego tętna.

Opisano również przypadki wyjątkowe: Tarnier (1887) i Pisarski (1960) ogłosili przypadki ciąży szyjkowej z żywymi noworodkami Chore skarżą się na nieokreślone pobolewania w podbrzuszu, promieniujące do okolicy krzyżowo-lędźwiowej, nierzadko połączone z bolesnym i częstym odda­waniem moczu.

W czasie badania pochwowego stwierdza się istnienie małego guza, o twardej spoistości, którym jest macica. Szyjka z ciążą szyjkową ma wygląd beczułki lub korka od szampana (Dubois, 1950 oraz Flangan i wsp., 1954).

Paalman i wsp. porównują macicę do zegara piaskowego (sablier), w którym szyjka stanowi biegun dolny.

Szyjka jest powiększona w swej objętości i rozciągnięta, o zatartym i zwykle nieco rozwartym ujściu szyjkowym.

Rozpulchnienie szyjki na początku ciąży szyjkowej jest bardziej za­znaczone aniżeli w ciąży prawidłowej, szyjka jest większa objętościowo, o wyglądzie granatowym, z żyłami rozszerzonymi ? szczególnie po bo­kach, a przede wszystkim na tej ścianie, w której zagnieździło się jajo. Kształt szyjki, owalny na początku ciąży, staje się później kulisty dzięki rozrostowi płaszczyzn poprzecznych.

W III miesiącu ciąży szyjka z kształtu kulistego przechodzi w baryłkowaty (bardziej rozszerzona w swej części środkowej, a o wymiarach mniejszych na obu końcach). Jej ściany ulegają znacznemu ścieńczeniu, wskutek nadmiernego rozciągnięcia oraz czynności cytolitycznej kosmków doczesnowych. Poprzez częściowo rozwarte ujścia szyjki w III mie­siącu ciąży można widzieć dolny biegun jaja, a koniec palca przechodzi poprzez ujście z łatwością, docierając do płodu, który zagradza dalsze przejście. W ciążach szyjkowych mniejszych palec przechodzi w głąb ka­nału szyjki, a na jednej z jej ścian można wybadać przytwierdzone jajo.

Trzon macicy w czasie badania pochwowego wydaje się być wielkości prawidłowej, o konsystencji bardziej rozpulchnionej, lecz mniej niż w cią­ży prawidłowej.

Kanał w usuniętej szyjce jest znacznie powiększony (7?8 cm), podczas gdy histerometria (bez szyjki) wykazuje prawidłową długość trzonu. Ba­danie długości szyjki można wykonać hegarem nieco większym (ujście wewnętrzne szyjki nie przepuszcza hegara powyżej nr 6). Badanie długo­ści macicy wykonuje się za pomocą histerometru, odejmując od długości całkowitej długość szyjki.

Po opróżnieniu kanału szyjki stwierdza się, że jama macicy jest pusta, o wielkości prawidłowej. Materiał pobrany zarówno z szyjki, jak ewen­tualnie z trzonu, bada się osobno.

W ostatnich 2 trymestrach ciążę szyjkową spotyka się wyjątkowo rzad­ko (opisano 4 przypadki ciąży donoszonej, z których 2 z płodami żywymi); rozpoznanie ustala się w czasie operacji, biorąc pod uwagę zagnieżdżenie łożyska w obrębie szyjki i niezmienione endometrium. Szyjka jest wy­gładzona, tworzy kopułę przechodzącą na odcinek dolny macicy, ujście zewnętrzne szyjki o kształcie okrągłym jest częściowo otwarte; pochwa jest przez ciążową szyjkę rozciągnięta w jej górnym odcinku; obserwuje się także całkowity zanik sklepień pochwy.

Krwawienia występują samoistnie lub przy najmniejszym dotknięciu pochwy; równocześnie z rozpoczęciem porodu krwawienie nasila się, imi­tując krwawienie w przypadku łożyska przodującego.

W skąpym piśmiennictwie brak danych co do charakteru macicy w cią­ży szyjkowej donoszonej.