Marzec 26th, 2012 
admin Dwa czynniki etiologiczne, obok wieku, zwracają szczególną uwagę podczas studiowania różnych statystyk, dotyczących częstości występowania raka szyjki: istnienie zmian na szyjce, w wywiadzie, oraz czynność rakotwórcza mastki.
a. Znaczenie rakotwórcze zmian łagodnych szyjki macicy
Według Boyda (1963) ponad 90% zachorowań występuje u kobiet, które rodziły i których płodność jest wyższa od średniej. Stwierdzono istnienie ścisłego związku pomiędzy częstością raka u zamężnych a liczbą porodów (Versluys, 1955). Statystyki różnych krajów wykazują, że 85,5% raków szyjki macicy spotyka się u kobiet zamężnych, które rodziły, a tylko 12,4% u kobiet niezamężnych i nieródek (Gagnon, 1955). Autor ten, badając 13 000 mniszek w ciągu 20 lat, znalazł 14 przypadków raka endometrium i ani jednego przypadku raka szyjki, skąd wyciąga wnioski o roli życia płciowego, poronień i porodów.
Badania przeprowadzone w ZSRR wykazują również, że średnia liczba porodów u kobiet z rakiem szyjki macicy jest nieco wyższa niż u kobiet zdrowych, szczególnie u wiełoródek, które rodziły więcej niż 8 razy (Draochowskaja, 1949).
W Anglii wskaźnik umieralności z powodu tej choroby jest także znacznie wyższy u kobiet zamężnych niż u wolnych lub nie posiadających dzieci. Jeśli przyjąć za 100 umieralność z powodu tej choroby wśród kobiet zamężnych, wówczas u wdów i rozwiedzionych wynosi ona 125, u mężatek nierodzących ? 84, u niezamężnych ? 43, w odróżnieniu od raka sutka, gdzie wyniki są odwrotne (Stocks, 1955).
Według Czaklina (1963) umieralność z powodu raka szyjki nie tyle zależy od liczby porodów, ile od pęknięć szyjki nie leczonych w sposób właściwy, co prowadzi następnie do rozwoju różnych stanów patologicznych, na tle których zjawia się w niektórych przypadkach rozrost złośliwy. Szczególną uwagę przypisuje się tak zwanym procesom przednowotworowym, których częstość zależy od wskaźników rozrodczości, jakości pomocy położniczo-ginekologicznej, organizacji profilaktyki oraz od respektowania wymogów higieny przez kobiety.
Wzrost częstości raka szyjki wśród kobiet przebywających w więzieniach ma wynikać z perwersyjnej działalności seksualnej (Pereyra, 1961). E. Stern i Dixon (1961), po przebadaniu 6000 kobiet twierdzą, że wielokrotne małżeństwa, z towarzyszącymi im zaburzeniami równowagi uczuć oraz wewnątrzwydzielniczymi, mają być ważnymi czynnikami wywołującymi różne zmiany na szyjce macicy, w tym również nowotworowe (rak), ponieważ częstość występowania raka jest wyższa wśród kobiet, które wiele razy wychodziły za mąż, żyły w separacji lub rozwodziły się.
Obserwacje Jonesa (1958) uwypuklają znaczenie przedwczesnego dojrzewania płciowego i porodów w młodym wieku we wzroście częstości raka szyjki macicy.
Przypisywano także znaczenie częstości stosunków pozamałżeńskich oraz używaniu środków antykoncepcyjnych (Terris i Oalmann, 1960).
W związku z powtarzającymi się urazami, mogącymi doprowadzić do powstania procesu zapalnego w obrębie szyjki, należy przytoczyć spostrzeżenia Dmochowskiej (1949), która stwierdziła uprzednio istniejące zmiany na szyjce (nadżerki, stany zapalne) u 29% chorych z rakiem szyjki, podczas gdy kobiety zdrowe w tym samym wieku miały je tylko w 1,6% przypadków. Niektórzy autorzy sądzą, że znaczny odsetek chorych ma w wywiadzie zakażenie kiłowe, podczas gdy inni (Diaz-Bazan, 1958) stwierdzili wzrost zachorowania na raka szyjki u kobiet z wypadaniem narządu rodnego.
Niemniej jest faktem, że nowotwór może wystąpić u kobiet, które rodziły drogą cięcia cesarskiego, gdzie brak urazu szyjki; w tych przypadkach, według Boyda (1963), chodziłoby o pobudzenie hormonalne, związane z zapłodnieniem (i ciążą), które wpływałoby na powstanie raka. Ponieważ w jednej trzeciej przypadków badanych przez Dmochowską przekwitanie nastąpiło po 50 r. życia, można przypuścić, że zaburzenia hormonalne powodujące opóźnienie wystąpienia przekwitania mają znaczenie w rozwoju choroby.
W sposób doświadczalny wykazano, że u myszy podawanie przedłużone estrogenów powoduje pojawienie się nie występującego u nich samorzutnie raka (Gardner, 1938).
Najczęściej rak narządów rodnych kobiety powstaje w okresie meno- pauzy lub po niej: wobec braku jajeczkowania nie powstaje ciałko żółte i związane z tym wytwarzanie progesteronu; dalsze natomiast wytwarzanie estrogenów, szczególnie w przypadku torbielowatych jajników ? trwa; w ten sposób wydaje się, że brak równowagi hormonalnej jest czynnikiem możliwym lub prawdopodobnym w zezłośliwieniu zmian na szyjce macicy.
b. Rola rakotwórcza mastki
Istnieją dane niezaprzeczalne o czynności rakotwórczej mastki, w wyniku licznych obserwacji, opisujących obniżoną częstość występowania raka szyjki macicy u Żydówek oraz u kobiet innych grup etnicznych, w których stosuje się obrzezanie (Kennaway, 1948).
Badania przeprowadzone w Nowym Jorku oraz w Izraelu przez Gaspera (1954) wykazały, że ? niezależnie od czynników zewnętrznych ? zachorowalność na raka szyjki macicy wynosi u Żydówek tylko 4,23 na 10 000 kobiet, podczas gdy u innych narodowości 12?13 na 10 000 kobiet. Podobne dane otrzymali także inni autorzy.
Częstość występowania raka u kobiet rasy czarnej, w Nowym Jorku, jest li razy wyższa, a u kobiet z Porto Rico, zamieszkałych w tym mieście, 23 razy wyższa niż u Żydówek. Hochmann i wsp. również stwierdzili bardzo niski wskaźnik u kobiet żydowskich (2,2 na 100 000), co przypisują nie osobliwościom rasowym, lecz cechom charakterystycznym, związanym z higieną życia płciowego. Brak mastki, spowodowany obrzezaniem, jest prawdopodobnie czynnikiem zapobiegającym, ponieważ niski wskaźnik stwierdza się niezależnie od stanu ekonomicznego chorych.
Znaczenie kancerogenne mastki jest także podnoszone przez Wyndera (1955). Badania, przeprowadzone w Bostonie u 86 214 kobiet pozwoliły Oberowi i Reinerowi (1954) ustalić stosunek częstości na 1:9. Niskie wskaźniki zachorowania stwierdzili u kobiet żydowskich Haenszel i Hillhause w Nowym Jorku (1959), a Dujovici i Srulihes w Buenos Aires (1955).
Taylor i wsp. (1951) zaobserwowali, że zarówno rak szyjki macicy, jak i członka występują rzadko u ludności żydowskiej; zjawisko to łączą z obrzezaniem.
Wszystkie powyższe dane potwierdzają rolę rakotwórczą mastki oraz obniżoną częstość raka szyjki macicy wśród grup etnicznych praktykujących obrzezanie. Za tym wnioskiem przemawia również niska częstość raka u pariasów w Indiach, którzy stosują obmywanie narządów rodnych przed i po stosunku płciowym (Czaklin, 1963).
Istnieją jednak zastrzeżenia w stosunku do tych obserwacji; z niektórych statystyk wynika, że brak różnicy co do częstości występowania raka u kobiet innego pochodzenia etnicznego, zamężnych z obrzezanymi (Stern i Dixon, 1961); nie wykazano także wzrostu częstości u Żydówek, zamężnych z nieobrzezanymi (Haenszel i Hillhause, 1959); dane te, jako odosobnione, nie są zbyt przekonujące.
Niektóre spostrzeżenia sugerują, że działanie rakotwórcze mastki jest tym bardziej zaznaczone, im częściej i wcześniej rozpoczyna się życie płciowe. Według danych Pratt-Thomasa (1956) częstość występowania raka szyjki jest obniżona u kobiet powstrzymujących się od współżycia płciowego. W tym sensie przemawiają również obserwacje poczynione przez Gagnona co do rzadkości występowania tego nowotworu u mniszek oraz obserwacje Taylora i wsp. Rigoni-Stern sygnalizował obniżoną częstość raka szyjki u mniszek jeszcze w r. 1842.
Jones i wsp. (1958), podkreślając znaczenie czynników społeczno-ekonomicznych w częstości występowania raka, uważają za czynniki sprzyjające, szczególnie wobec złych warunków życiowych, przedwczesne dojrzewanie płciowe i wczesne rozpoczęcie pożycia płciowego oraz szybszy rozwój szeregu procesów związanych z życiem płciowym (małżeństwa, ciąże, separacje, rozwody). W szczególności wczesne małżeństwa powodują wzrost częstości tego nowotworu.
Z danych Kinseya (1953), że u ponad połowy kobiet w Stanach Zjednoczonych pierwszy stosunek płciowy zbiega się z małżeństwem, wynika znaczenie wczesnych stosunków płciowych w narastaniu częstości występowania raka szyjki; fakt ten został potwierdzony przez Macklina oraz Terrisa i Oalmanna (1960). Z ankiety przeprowadzonej przez Rottkina (1961) wynika, że rozpoczęcie stosunków płciowych w wieku 15?20 lat prowadzi do znacznego wzrostu ryzyka raka szyjki. Rak częściej występuje u kobiet uprawiających rutynowo życie seksualne w małżeństwach, w stosunku do rzadkich i sporadycznych stosunków w życiu pozamałżeńskim. Pomimo jednak rzadko uprawianych stosunków w młodym wieku, wydaje się narastać ryzyko zachorowania. To zjawisko należy według Rottkina przypisać cechom fizjologicznym kobiety młodej, która jeszcze nie osiągnęła pełnej dojrzałości biologicznej; stan ten powoduje istnienie podłoża bardziej wrażliwego na działanie czynników rakotwórczych oraz zmniejszonej odporności dla rozwoju potencjału rakotwórczego. Z pewnością istnieją różnice tkankowe, metaboliczne, hormonalne lub immunologiczne pomiędzy kobietami dorastającymi i dojrzałymi, które powodują tę wrażliwość.
Ponieważ stosunek płciowy ma podstawowe znaczenie w powstawaniu raka (brak raka u dziewic, rzadko występuje u niezamężnych, a samogwałt nie powoduje rozwoju nowotworu), element zasadniczy stoi w związku z higieną narządów rodnych mężczyzny; jest nim mastka, jeśli uwzględnić rzadkie występowanie nowotworu u obrzezanych oraz u przestrzegających surowo zasad higieny narządów rodnych, a także fakt występowania raka szyjki macicy u szczurzyc po zastosowaniu miejscowym mastki (Pratt-Thomas).
Działanie mastki na nabłonek niedostatecznie dojrzały uwidacznia się pod koniec czynnego życia płciowego, gdy sumuje się z innymi czynnikami rakotwórczymi.
Posted in 
