Wzmianki dotyczące niektórych czynności szyjki znajdujemy już w starożytności.
Hipokrates twierdził, że niektóre kobiety mają obfitą wydzielinę pochwową, podczas gdy u innych pochwa jest sucha. Śluz szyjkowy pochodzi z komórek błony śluzowej szyjki macicy. Zawiera on złuszczone komórki nabłonkowe, a ponadto wydzielinę pochodzącą z wyższych odcinków narządu rodnego żeńskiego (płyn pęcherzyków jajnikowych, płyn wydzielniczy jajowodów i macicy).
Płynność śluzu szyjkowego jest uważana za pewny wskaźnik najwyższej czynności estrogenów. Najwyższe upłynnienie stwierdza się w momencie owulacji. Po jajeczkowaniu płynność zmniejsza się szybciej, niż wzrasta przed okresem owulacji. Lepkość obniża się, gdy wartości płynności wzrastają, a rośnie ? kiedy płynność zmniejsza się. Lepkość więc zachowuje się odwrotnie niż płynność. Lepkość może być oznaczona za pomocą wiskozymetru włośniczkowego Scott-Blaira, Bellera i Voglera. Autorzy sądzą, że za pomocą ich metody badania lepkości można dokładnie określić dzień owulacji.
Właściwości chemiczne i fizyczne śluzu szyjkowego ulegają zmianom cyklicznym pod wpływem hormonów jajnika (chwila optymalna dla przemieszczenia się plemników w okresie owulacyjnym, kiedy wydzielina szyjkowa jest bardziej obfita, przeźroczysta). W tym okresie czynność antyaglutynacyjna śluzu szyjkowego osiąga punkt szczytowy, a stężenie pozostałości wysuszonej jest najmniejsze (5?7%) .
Bergmann nazywa okres, w którym sucha pozostałość wynosi 5%, fazą wodną, trwającą około 3 dni, okres w którym wędrówka plemników jest optymalna.