Polip szyjkowy jest nowotworem łagodnym, wychodzącym z gruczołów szyjkowych.
Według Saphira (1958) liczne twory zaszeregowane jako polipy szyjkowe nie są prawdziwymi polipami, lecz uszypułowanymi fałdami błony śluzowej. Na ogół ostre stany zapalne szyjki, wskutek wyraźnego obrzęku błony śluzowej tkanki podśluzowej, powodują powstawanie uwypukleń błony śluzowej szyjkowej, które niekiedy wysuwają się poza kanał szyjki.
Po usunięciu obrzęku zapalnego mogą pozostać niektóre odcinki obrzękłej błony śluzowej, w obrębie których spotyka się rozrost komórek zapalnych oraz tkanki łącznej. Te uwypuklenia szyjkowej błony śluzowej są ograniczone nabłonkiem wewnątrzszyjkowym, zawierającym liczne komórki śluzowe. Wskutek zamknięcia wydalających kanałów niektórych gruczołów szyjkowych, rozwijają się jamy torbielowate wypełnione śluzem, nazywane torbielami Nabotha. Mogą istnieć liczne torbiele lub jedna duża. Podobne pseudopolipy nazywa się polipami szyjkowymi torbielowatymi. Powstają zazwyczaj w kanale szyjki, a gdy powiększają się, mogą wysunąć się poza ujście zewnętrzne; pokrywający je nabłonek walcowaty może ulec metaplazji płaskokomórkowej, a niekiedy nawet zrogowaceniu. W takich przypadkach można podejrzewać zezłośliwienie.
Prawdziwe polipy gruczołowe szyjki macicy są stosunkowo duże. Mają wygląd wyrośli podługowatych lub jajowatych, niekiedy o kształcie wielobocznym, o mniej lub bardziej szerokiej szypule; miejsce przyczepu polipów prawdziwych jest niekiedy znacznie większe aniżeli wyrośli polipowatych błony śluzowej kanału szyjki. Na ich powierzchni mogą powstać ubytki.
Mikroskopowo wykazują budowę gruczołową, o skąpym podścielisku. W odróżnieniu od rozrostów polipowatych błony śluzowej szyjki, prawdziwe polipy mają zawsze wyraźną oś łącznotkankowo-naczyniową. W podścielisku polipów objawy zapalenia stwierdza się bardzo rzadko. W rzekomych, zapalnych polipach szyjki objawy zapalenia istnieją zawsze. Niektóre rozrośnięte gruczoły, o wyglądzie torbielowatym, mogą być znacznie poszerzone. Rozszerzone jamy są pełne śluzu. Rozciągnięcie i pękanie ścian tych tworów torbielowatych tłumaczy powstawanie owrzodzeń takich polipów oraz powstawanie wtórnych objawów zapalnych.
Niekiedy istnieją także strefy metaplazji nabłonka walcowatego; staje się on wielowarstwowy, komórki powierzchowne ulegają spłaszczeniu, zjawiają się komórki o wyglądzie płaskim. Opisano także przypadki polipów szyjki, uległych przemianom złośliwym, lecz wobec znacznie częstszej tendencji w tym kierunku wyrośli polipowatych szyjki do zezłośliwienia polipów szyjkowych dochodzi rzadko.