Polip szyjkowy jest nowotworem łagodnym, wychodzącym z gruczołów szyjkowych.

Według Saphira (1958) liczne twory zaszeregowane jako polipy szyjko­we nie są prawdziwymi polipami, lecz uszypułowanymi fałdami błony śluzowej. Na ogół ostre stany zapalne szyjki, wskutek wyraźnego obrzę­ku błony śluzowej tkanki podśluzowej, powodują powstawanie uwypu­kleń błony śluzowej szyjkowej, które niekiedy wysuwają się poza kanał szyjki.

Po usunięciu obrzęku zapalnego mogą pozostać niektóre odcinki obrzę­kłej błony śluzowej, w obrębie których spotyka się rozrost komórek zapal­nych oraz tkanki łącznej. Te uwypuklenia szyjkowej błony śluzowej są ograniczone nabłonkiem wewnątrzszyjkowym, zawierającym liczne ko­mórki śluzowe. Wskutek zamknięcia wydalających kanałów niektórych gruczołów szyjkowych, rozwijają się jamy torbielowate wypełnione ślu­zem, nazywane torbielami Nabotha. Mogą istnieć liczne torbiele lub jed­na duża. Podobne pseudopolipy nazywa się polipami szyjkowymi torbielowatymi. Powstają zazwyczaj w kanale szyjki, a gdy powiększają się, mo­gą wysunąć się poza ujście zewnętrzne; pokrywający je nabłonek walco­waty może ulec metaplazji płaskokomórkowej, a niekiedy nawet zrogowaceniu. W takich przypadkach można podejrzewać zezłośliwienie.

Prawdziwe polipy gruczołowe szyjki macicy są stosunkowo duże. Mają wygląd wyrośli podługowatych lub jajowatych, niekiedy o kształcie wielobocznym, o mniej lub bardziej szerokiej szypule; miejsce przyczepu po­lipów prawdziwych jest niekiedy znacznie większe aniżeli wyrośli polipowatych błony śluzowej kanału szyjki. Na ich powierzchni mogą powstać ubytki.

Mikroskopowo wykazują budowę gruczołową, o skąpym podścielisku. W odróżnieniu od rozrostów polipowatych błony śluzowej szyjki, prawdzi­we polipy mają zawsze wyraźną oś łącznotkankowo-naczyniową. W pod­ścielisku polipów objawy zapalenia stwierdza się bardzo rzadko. W rze­komych, zapalnych polipach szyjki objawy zapalenia istnieją zawsze. Nie­które rozrośnięte gruczoły, o wyglądzie torbielowatym, mogą być znacznie poszerzone. Rozszerzone jamy są pełne śluzu. Rozciągnięcie i pękanie ścian tych tworów torbielowatych tłumaczy powstawanie owrzodzeń takich po­lipów oraz powstawanie wtórnych objawów zapalnych.

Niekiedy istnieją także strefy metaplazji nabłonka walcowatego; staje się on wielowarstwowy, komórki powierzchowne ulegają spłaszczeniu, zjawiają się komórki o wyglądzie płaskim. Opisano także przypadki poli­pów szyjki, uległych przemianom złośliwym, lecz wobec znacznie częstszej tendencji w tym kierunku wyrośli polipowatych szyjki do zezłośliwienia polipów szyjkowych dochodzi rzadko.