Kolposkopię wykonuje się w specjalnie przygotowanym i wyposażo­nym pokoju. Potrzebne instrumentarium składa się ze stołu ginekolo­gicznego, stolika do narzędzi, stanowiska rejestracji chorych, łyżek do wzierników, kleszczyków do tamponów w razie biopsji, pałeczek do roz­mazów, szpatułek do pobierania wydzieliny, puszki z tamponami, gazi­kami, naczyń z alkoholem-eterem, probówek do pobierania flory bakte­ryjnej, odczynników do kolposkopii rozszerzonej: roztwór 3% kwasu octo­wego, roztwór 5% azotanu srebra, 2% roztwór płynu Lugola:

Rp. Jodi puri 1,0 Kalii jodati 2,0

Aąuae destilatae 50,0 (lub 100,0)

Pokój, w którym wykonuje się kolposkopię, powinien mieć światło przy­ciemnione.

Chorą bada się w ułożeniu ginekologicznym, po uwidocznieniu szyjki za pomocą łyżek lub wzierników. Dla lepszego uwidocznienia szyjki jest wskazana pozycja Trendelenburga, z ramionami chorej nieco uniesionymi i podtrzymywaczami nóg, ustawionymi jak najwyżej. Badający siedzi na taborecie, mając kolposkop między sobą a leżącą kobietą. Układanie i scho­dzenie chorej z fotela ginekologicznego wykonuje się z boku stołu, w celu nieporuszania kolposkopu.

Uwidocznienie szyjki macicy za pomocą łyżek należy wykonywać ostrożnie, aby nie spowodować jej uszkodzenia, co może zmienić obraz i stworzyć trudności w interpretacji obrazu kolposkopowego. Do badania są lepsze łyżki pochwowe czarne, nie odbijające światła; obraz jest przez to lepszy, a zdjęcie fotograficzne prawidłowe.

Wziernik jest lepszy wówczas, gdy nie mamy pomocnika do podtrzyma­nia łyżek. Wziernik powinien mieć łyżki szerokie i krótkie. Do pochwy zostaje wprowadzony zamknięty, na głębokość 2?3 cm, a następnie roz­wierany wolno, w miarę zagłębiania łyżek w sklepieniu pochwy (przed­nie i tylne).

Oświetlenie szyjki kolposkopem wykonuje się od początku wprowadze­nia łyżek, w celu uniknięcia uszkodzenia szyjki.

Uwidocznienie szyjki może natrafić na trudności, gdy pochwa jest zbyt obszerna. Fałdy śluzówki pochwowej zachodzą wówczas na siebie, zmniej­szając pole widzenia. W tych przypadkach należy posługiwać się także łyżkami bocznymi. Jeśli po przebytym procesie zapalnym lub wskutek ucisku guza szyjka znajduje się wysoko, poza spojeniem (np. po opera­cjach umocowujących trzon) lub w jednym z bocznych sklepień pochwy bądź w tylnym, zamiast wziernika stosujemy łyżki Simsa; wskutek ich przesuwalności można łatwiej ustawić szyjkę w osi widoczności. Jeżeli sklepienia pochwy są skrócone (przebyte procesy zapalne lub zanikowe), co nie pozwala na wprowadzenie wziernika lub łyżek, rezygnujemy z kol­poskopii, a posługujemy się wyłącznie rozmazem lub biopsją.

Przed badaniem kolposkopowym ogląda się szyjkę gołym okiem, po jej oświetleniu kolposkopem; w ten sposób, na podstawie doświadczenia, można sobie zdać sprawę jeszcze przed oglądaniem kolposkopowym, czy szyjka jest prawidłowa, czy znajdują się na niej zmiany ?banalne” lub podejrzane.

Po obejrzeniu pobiera się z tylnego sklepienia wydzielinę, zawierającą złuszczone komórki, dla rozmazu cytologicznego. Nie jest wskazane po­bieranie śluzu szyjkowego przez aspirację lub materiału cytologicznego przez pocieranie przed badaniem kolposkopowym, ponieważ powoduje to zmianę obrazu szyjki i utrudnia interpretację obrazu. Wykonuje się to później, ponieważ wartość rozpoznawcza cytologii jest szczególnie ważna, przewyższając znacznie badanie kolposkopowe.

Pierwsze badanie kolposkopowe zostaje wykonane bez wpływu na stan szyjki. Następnie za pomocą tamponu z waty, lekko pocierając, usuwa się wydzielinę ? wytarcie zbyt silne mogłoby spowodować krwawienie, szczególnie W zmianach zakażonych lub nowotworowych. Dla usunięcia wydzieliny z kanału szyjki wyciska się ją końcem łyżek, po uchwyceniu szyjki pomiędzy łyżki. Zjawienie się krwi w czasie tego zabiegu może zwrócić uwagę na ewentualne istnienie raka wewnątrzszyjkowego.

Dla otrzymania jasnego obrazu kolposkopowego należy zbliżać lub od­dalać obiektyw kolposkopu od szyjki.

Mając na uwadze, że zwykła kolposkopia (oglądanie szyjki bez uprzed­niego przygotowania) prowadzi do dużego odsetka błędów, należy stoso­wać kolposkopię rozszerzoną, w czasie której używamy różnych metod przygotowania specjalnego szyjki oraz sposobu zwiększenia siły optycznej poprzez używanie specjalnych źródeł światła, co daje jasny obraz i po­zwala spostrzegać nierówności szyjki.

Po nałożeniu na szyjkę tamponów, nasiąkniętych wodnym roztworem 3% kwasu octowego, powstaje po 30?60 s niewielki obrzęk, co umożliwia otrzymanie bardziej wyraźnego obrazu kolposkopowego (po usunięciu śluzu) wskutek obrzęku gruczołów, rozszerzenia ich ujść oraz dzięki uwi­docznieniu różnic w poziomach. Jasny obraz trwa od 2 do 4 minut. W ra­zie potrzeby można kilkakrotnie powtarzać próbę.